«Ο Νότος θα εκλιπαρεί για οίκτο» Στρατηγός Ουίλλιαμ Σέρμαν.
Ο στρατηγός των Βορείων William Tecumseh Sherman (1820 – 1891) αποτελεί τον πλέον μισητό στρατηγό του Αμερικάνικου ‘Εμφυλίου Πολέμου’. Υπήρξε ο πρώτος εγκληματίας πολέμου της Ιστορίας, με την σύγχρονη έννοια του όρου και ο πρώτος ο οποίος εφάρμοσε την τακτική του «ολοκληρωτικού πολέμου» και της «καμμένης γης». Πνευματικά ασταθής, έπασχε από κρίσεις παράνοιας και ο πόλεμος του χάρισε την ευκαιρία να εξωτερικεύσει την πάθησή του, μεταμφιέζοντάς την σε αχαλίνωτο μίσος κατά του Νότου. Παρότι διαφορετικοί σαν χαρακτήρες, συνδέθηκαν με τον στρατηγό (και μετέπειτα 18ο πρόεδρο των ΗΠΑ) Οδυσσέα Γκραντ με στενή φιλία, επειδή, όπως ομολόγησε ο ίδιος «…μου συμπαραστεκόταν όποτε παραφρονούσα και του συμπαραστεκόμουν όποτε ήταν μεθυσμένος».
Στα μέσα του 1864, στο ανατολικό μέτωπο, ο στρατηγός Γκραντ, έστω και με τεράστιες απώλειες, πολιορκούσε το Ρίτσμοντ, πρωτεύουσα της Συνομοσπονδίας. Στα δυτικά, αρκετές πολιτείες του Νότου βρίσκονταν ήδη υπό κατοχή, καθώς ο στρατηγός Ουίλλιαμ Σέρμαν άφηνε στο πέρασμά «…μία μαύρη λωρίδα ερήμωσης». Πλησιάζοντας την Νότια Καρολίνα, αναγόρευσε τον εαυτό του σε Άγγελο Εκδίκησης, διακηρύσσοντας: «…οι Νότιοι πρέπει είτε να πεθάνουν ή να μας υπηρετήσουν. Θα καταστρέψουμε κάθε εμπόδιο που θα βρεθεί στο δρόμο μας, θα αφαιρέσουμε κάθε ζωή, θα κατάσχουμε κάθε εκτάριο γης, κάθε ιδιοκτησία, μέχρι να πετύχουμε τον σκοπό μας. Όσοι δεν μας υποστηρίζουν είναι εχθροί μας. Θα κάνω αυτόν τον πόλεμο τόσο φρικτό, έως ότου ο Νότος θα εκλιπαρεί για οίκτο».
Στις 4 Μαΐου 1864 ξεκίνησε την λεγόμενη «προέλαση προς την θάλασσα», προελαύνοντας εναντίον της Ατλάντα με 100.000 στρατό και 254 κανόνια. Από την πλευρά των Νοτίων ο Τζόσεφ Τζόνστον διαθέτει μόνο 61.000 κουρελήδες και πεινασμένους. Για αρκετές ημέρες οι κατάκοποι άντρες του γέρο Τζο πολεμούν στην Ατλάντα με άδειο στομάχι και αμύνονται αριστοτεχνικά προκαλώντας στον εχθρό τεράστιες απώλειες. Σε αυτό όμως το κρίσιμο σημείο καθαιρείται από τον Τζέφερσον Ντέιβις και στην θέση του τοποθετείται ο στρατηγός Χουντ, ο πιο νεαρός σε ηλικία επικεφαλής στρατιάς, ο οποίος έχει την φήμη μεγάλου αγωνιστή, αλλά δυστυχώς, διαπράττει αμέσως το σφάλμα που ο Τζόνστον άξερε να αποφύγει. Στις 29 Αυγούστου 1864 επιτίθεται από μειονεκτική θέση και χάνει τη μάχη, η οποία διήρκεσε δυο ημέρες. Την 1η Σεπτεμβρίου ο Χουντ αναγκάζεται να εγκαταλείψει την Ατλάντα, καίγοντας τους αποθηκευτικούς χώρους.
Ο Σέρμαν έχει νικήσει. Η Ατλάντα πρέπει να πληρώσει. Διατάζει τους κατοίκους να εκκενώσουν την πόλη. Όλος ο πληθυσμός χωρίς καμία εξαίρεση. Οι ηλικιωμένοι, οι άρρωστοι, οι τραυματίες, τα γυναικόπαιδα. Πολλοί θα πεθάνουν.
Στις 3 Σεπτεμβρίου ο Σέρμαν στέλνει τηλεγράφημα στην Ουάσιγκτον: «Η Ατλάντα βρίσκεται στα χέρια μας».
Η είδηση χαιρετίζεται στον Βορρά με μια έκρηξη λαϊκής χαράς. Ο Λίνκολν δίνει εντολή να τελεστούν ευχαριστήριες προσευχές. Ο ίδιος ο Γκραντ εκμεταλλεύεται τη νίκη του υποδιοικητή του. Στις 9 Σεπτεμβρίου δημοσιεύει μια επιστολή η οποία δικαιώνει την τακτική του: «Οι επαναστάτες έχουν επιστρατεύσει τους τελευταίους άντρες τους. Ένας άντρας που χάνεται δεν μπορεί να αντικατασταθεί. Λήστεψαν κούνιες και μνήματα για να δημιουργήσουν τον στρατό τους. Εκτός από τις απώλειες σε μικροσυμπλοκές και στις μάχες, χάνουν, εξαιτίας λιποταξιών ή άλλων αιτιών, τουλάχιστον ένα σύνταγμα την ημέρα. Με μια τέτοια αιμορραγία. το τέλος πλησιάζει, αρκεί να καταφέρουμε να μείνουμε πιστοί στα ιδεώδη μας».
Ενώ ο Λίνκολν εκμεταλλεύεται προς όφελος του την μεταστροφή της κοινής γνώμης, ο Σέρμαν ετοιμάζει ένα νέο άλμα προς τα εμπρός. Με στόχο να προελάσει Ανατολικά μέχρι τη θάλασσα, στη συνέχεια να επανέλθει στον Βορρά παίρνοντας το Ρίτσμοντ πισώπλατα. Το σχέδιο καταστροφής του Νότου που οργανώθηκε το 1861 πραγματοποιείται με κάθε λεπτομέρεια.
Αυτή η προέλαση προς την θάλασσα, προέλαση τρόμου και καταστροφής μέσα από την Τζόρτζια, δεν θα συναντήσει κανένα εμπόδιο στην πορεία της. Με εντολές του Τζέφερσον Ντέιβις, ο στραταγός Χουντ εγκαταλείπει τον Σέρμαν, γιατί δεν μπορεί να φανταστεί την τολμηρή επιχείρηση που ετοιμάζει. Ο Χουντ θα προχωρήσει προς το Τεννεσσή, για να απειλήσει με εισβολή τις Βορειοδυτικές Πολιτείες. Είναι ένα σχέδιο με κάποιες πιθανότητες επιτυχίας, το οποίο προκαλεί μεγάλο τρόμο στον Ουάσιγκτον. Αλλά το στράτευμα του Χουντ είναι αδύναμο, κατάκοπο, με πεσμένο ηθικό. Στις 15 Δεκεμβρίου θα ηττηθεί κοντά στο Νάσβιλ, στο Τεννεσσή.
Ο Σέρμαν έχει ελευθερία κινήσεων. Ο μόνος άντρας τον οποίο φοβόταν, ο Ναθάναελ Φόρρεστ, είναι απασχολημένος στο Μισσισσιππή. Η προέλαση του προς τη θάλασσα, με μειωμένο καθαρά στρατιωτικό ενδιαφέρον, θα έχει σημαντικές πολιτικές επιπτώσεις. Οι τρομερές καταστροφές τις οποίες θα προκαλέσουν συστηματικά οι στρατιές των Βορείων στο πέρασμα τους, θα σπείρουν τον τρόμο στον πληθυσμό του Νότου.
Στις 16 Νοεμβρίου 1864 ο Σέρμαν βάζει φωτιά σταν Ατλάντα. Η προέλαση των 300 μιλίων ξεκινάει με καλούς οιωνούς. Το στράτευμα προελαύνει σαν ένα τεράστιο δίκρανο πλάτους 60 μιλίων. Τα στρατεύματα βαδίζουν από τις εφτά ως το μεσημέρι, στη συνέχεια βολεύονται, δηλαδή λεηλατούν. Η ειδική διαταγή πορείας προβλέπει: «Ο στρατός θα ανεφοδιαστεί στη πόλη». Για κάθε ενδεχόμενο ακολουθεί τον Σέρμαν μια πομπή ανεφοδιασμού με 2.500 κάρα. Τα τρόφιμα όμως που μεταφέρει δεν θα χρησιμοποιηθούν. Η πλούσια Τζόρτζια φροντίζει για τον ανεφοδιασμό.
Οι διηγήσεις των κατοίκων, μέσα στη φρίκη τους, μοιάζουν όλες μεταξύ τους. Είναι ένας αμετάβλατος νόμος. Το στράτευμα του Σέρμαν δεν αποτελεί εξαίρεση μιας και οι «εφεδρείες» που το αποτελούν περιλαμβάνουν μεγάλο αριθμό από κοινούς κακοποιούς, χωρίς να υπολογίσουμε την μερίδα των νέγρων, οι οποίοι αδημονούν να ταπεινώσουντα παλιά αφεντικά.
Οι γυναίκες τας Τζόρτζια αντιμετωπίζουν την δοκιμασία με ένα κουράγιο και αξιοπρέπεια που επιβάλλουν στους ίδιους τους πλιατσικολόγους. Παρόλο που καταστρέφουν για να καταστρέψουν, και αυτό είναι μια μεγάλη ικανοποίηση, παρόλο που αρπάζουν τα κοσμήματα, τα ασημικά, τους πίνακες, τα μπιμπελό, παρόλο που βάζουν φωτιά και τσεκούρι σε οτιδήποτε δεν μπορούν να πάρουν μαζί τους, οι περιπτώσεις βιασμού και φόνου είναι σπάνιες.
Μετά από το πέρασμα της καταστροφικής μανίας, δεν απομένει παρά η έρημος. Οι κάτοικοι έχουν χάσει όλα τα μέσα επιβίωσης. Τα χωράφια είναι κατεστραμμένα, τα δέντρα κομμένα, τα ζώα έχουν αρπαχθεί ή εξοντωθεί. Συχνά καίγονται οι φυτείες και τα εργοστάσια. Δεν απομένουν παρά μαυρισμένες καμινάδες που διαγράφονται στον ουρανό. Οι σιδηρόδρομοι έχουν ξαλωθεί και οι πλατφόρμες είναι παραμορφωμένες από ταν φωτιά.
Στις 24 Δεκεμβρίου 1864 ο Σέρμαν μπαίνει στην Σαβάννα, η οποία λεηλατείται. Θα φύγει ξανά την 1 Φεβρουαρίου με 60.000 άντρες και την πρόθεση να προλάβει τον Γκραντ μπροστά στο Ρίτσμοντ. Η διαδρομή του θα περάσει μέσα από την Νότια Καρολίνα, λίκνο της Απόσχισης.
Τότε το μίσος και η εκδίκηση δεν θα γνωρίσουν πλέον όρια. Ο Σέρμαν έχει δηλώσει ότι «ένας επαναστάτης δεν έχει κανένα δικαίωμα, ούτε της ζωής, χωρίς την δική μας έγκριση. Θα γράψει προτού μπει στην Κολούμπια, πρωτεύουσα της πολιτείας: «Ολόκληρος ο στρατός φλέγεται από μια έντονη επιθυμία να εκδικηθεί τη Νότια Καρολίνα και σχεδόν τρέμω όταν σκέφτομαι τι τους περιμένει, αν και σκέφτομαι ότι τσυς αξίζει οτιδήποτε συμβεί».
Όσα συνέβησαν στην Τζόρτζια δεν είναι Τίποτα σε σύγκριση με αυτό που θα υποστεί η Νότια Καρολίνα.
Πυκνοί καπνοί και μια κόκκινη λάμψη προαναγγέλλουν την άφιξη των Γιάνκηδων. Στις 17 Φεβρουαρίου ο Σέρμαν μπαίνει στην Κολούμπια. Το ίδιο βράδυ η πόλη παραδίνεται στις φλόγες. Οι μεθυσμένοι στρατιώτες λεαλατούν τα σπίτια και κακοποιούν τους κατοίκους πριν τραπούν σε φυγή. Μαίνονται αχαλίνωτα τα πιο κτηνώδα ένστικτα, με την ενθάρρυνση της ατιμωρησίας, τον φθόνο και την εκδίκηση.
Την επόμενη μέρα ο Σέρμαν δίνει διαταγή να γκρεμιστούν όλα τα δημόσια κτίρια που επέζησαν από τις φλόγες.
Λεαλατείται το λιμάνι του Τσάρλεστον, το οποίο οι Βόρειοι δεν είχαν καταφέρει ποτέ να καταλάβουν, το Τσάρλεστον όπου εξερράγη η πρώτη κανονιά του πολέμου. Οι καταστροφές σε αυτή την πόλη με τον μακροχρόνιο πολιτισμό είναι ανυπολόγιστες.
Στην Βόρεια Καρολίνα μία έσχατη προσπάθεια να ανακοπεί η προέλαση αυτών των λυσσασμένων σκυλιών γίνεται από έναν αυτοσχέδιο στρατό υπό τις διαταγές του γέρο Τζόζεφ Τζόνστον. Η τελευταία μάχη θα δοθεί στο Bentonville, μεταξύ 19 με 21 Μαρτίου.
Όπως πολλοί βόρειοι ο Σέρμαν δεν ήταν από την αρχή οπαδός της χειραφέτησης των μαύρων. Έγινε κατά… την διάρκεια του πολέμου. Μέχρι τότε δεν πίστευε στην Ισότητα με τους Νέγρους ("Negro equality"). Ο ίδιος αρνήθηκε να προσλάβει μαύρους στρατιώτες στο στράτευμά του. Παρόλα αυτά κατά τις στρατιωτικές του εκστρατείες του 1864 και 1865 πολλοί σκλάβοι που απελευθερώνονταν τον υποδέχτηκαν ως «δεύτερο Μωυσή ή Ααρών».
Εμπνευσμένο από την καταστροφική «πορεία προς την θάλασσα» του στρατού του Σέρμαν είναι το βιβλίο – μυθιστόρημα του E. L. Doctorow «The March» που έχει κυκλοφορήσει και στα ελληνικά ως «Η Στρατιά». Επίσης το φιλμ του Ross McElwee "The March to the Sea" ενώ αναφορά της λαίλαπας Σέρμαν γίνεται στην θρυλική ταινία «Όσα παίρνει ο Άνεμος» (‘Gone With the Wind’) από όπου και τα παρακάτω στιγμιότυπα :
Πηγές: Διάφορες ιστοσελίδες και το βιβλίο ‘Ο Λευκός Ήλιος των Ηττημένων’, εκδόσεις PATRIA.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου