Ο Λίνκολν του Spielberg : Η «Ιστορία» στην υπηρεσία της ιδεολογίας

--«Όλοι σχεδόν οι λευκοί έχουν μια έμφυτη αποστροφή στην ιδέα μιας αδιάκριτης ανάμειξης ανάμεσα στην λευκή και στη μαύρη φυλή. Διαφωνώ με την λογική σύμφωνα με την οποία αν δεν θέλω μια νέγρα σαν σκλάβα πρέπει απαραίτητα να την θέλω για σύζυγο. Δεν χρειάζομαι ούτε το ένα ούτε το άλλο –από μία ορισμένη άποψη εκείνη δεν είναι σίγουρα ίση μου. Ο διαχωρισμός των φυλών είναι ο μόνος αποκλειστικός τρόπος για να αποφύγουμε την ανάμειξη». - Αβραάμ Λίνκολν (1857)

-- «Δεν προτίθεμαι να εισάγω την πολιτική και κοινωνική ισότητα μεταξύ της λευκής και της μαύρης φυλής. Υπάρχει μία φυσική διαφορά μεταξύ των δύο η οποία κατά την κρίση μου πιθανώς να αποτρέψει για πάντα την συμβίωση μεταξύ τους, μέχρι την εδραίωση μίας τέλειας ισότητας» - Αβραάμ Λίνκολν (1856)

Άρθρο του Alec Ryan (American Renaissance) / ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ

Το τελευταίο «ιστορικό» κήρυγμα του Steven Spielberg αρχίζει με τον Μεγάλο Γενειοφόρο να χαμογελά με μακαριότητα σε δύο μαύρους στρατιώτες των Βορείων (Ένωση), οι οποίοι αφηγούνται τα κατορθώματά τους σε μια μάχη που είναι αποκύημα της φαντασίας του κ. Σπίλμπεργκ. Ο πιο τολμηρός, πιο έξυπνος από τους δύο απειλεί τον Πρόεδρο σχετικά με τις μισθολογικές ανισότητες μεταξύ των μαύρων και των λευκών στρατιωτών. Η σκηνή είναι διάσπαρτη με σκηνές από τη μυθική μάχη, στην οποία οι μαύροι στρατιώτες της Ένωσης νικούν τους λευκούς στρατιώτες της Συνομοσπονδίας (Νότιους) σε μια βίαιη μάχη σώμα-με-σώμα. Ένα λευκό πρόσωπο βυθίζεται μέσα στη λάσπη και πνίγεται κάτω από την αρβύλα ενός μαύρου στρατιώτη.

Αυτό ίσως είναι αρκετό για να καταλάβετε το "πνεύμα" της ταινίας.

Δύο λευκοί, χωριάτες στρατιώτες της Ένωσης τρέχουν με κομμένη την ανάσα και ανάρμοστα προσπαθούν να απαγγείλουν το διάγγελμα του Λίνκολν για το Gettysburg στον Πρόεδρο. Ξεχνούν πως τελειώνει, και η αποτυχημένη απαγγελία τους τελειώνει από έναν έξυπνο, μαύρο στρατιώτη που εκείνη την ώρα κόβει βόλτες μέσα στη νύχτα. Βλάκες λευκοί και έξυπνοι μαύροι. Εντάξει, το πήραμε το μήνυμα. Βλέπουμε αυτό πλέον σε κάθε διαφήμιση στην τηλεόραση κατά τη διάρκεια των τάιμ άουτ των αγώνων μπάσκετ.

Δείτε το trailer

Όλα στην ταινία συνεχίζουν στο ίδιο μοτίβο, καθώς ο απίστευτος Λίνκολν του Daniel Day-Lewis, περιβάλλεται από ‘άγιες’, δακρυσμένες, μορφές μαύρων, την ώρα όπως ο ίδιος μάχεται με θάρρος ενάντια στα αντιδραστικά στοιχεία στο Κογκρέσο, που ποτέ δεν θα δώσουν ψήφους υπέρ "των Νέγρων". Στην πραγματικότητα βέβαια, οι μαύροι είχαν δικαίωμα ψήφου στο Νιου Χαμσάιρ, τη Μασαχουσέτη, τη Νέα Υόρκη και το Νιου Τζέρσεϊ από τότε που τα άρθρα της Συνομοσπονδίας (1777), και η 15η Τροπολογία, που έδωσε στους μαύρους το δικαίωμα του εκλέγειν, ψηφίστηκε μόλις λίγα χρόνια αργότερα, το 1869.

Κάποιος στην ταινία σχολιάζει ότι οι Νότιοι "θέλουν να επεκτείνουν τη δουλεία ακόμα και στη Νότια Αμερική." Οι Ισπανοί έφεραν τους μαύρους σκλάβους στο Νέο Κόσμο περισσότερο από 100 χρόνια προτού οι πρώτοι σκλάβοι εμφανιστούν στις βρετανικές αποικίες, και η δουλεία δεν καταργήθηκε στην Κούβα παρά το 1886 και στη Βραζιλία το 1888! Αλλά ποιος νοιάζεται για την πραγματική ιστορία; Εκτός από μερικούς «φωτισμένους» άνδρες, όπως ο Λίνκολν και ο Thaddeus Stevens, όλοι οι λευκοί ήταν «ρατσιστές», ήταν φανατικοί, πρόθυμοι να πουλήσουν μαύρους για έρθει η ειρήνη στο Νότο, ακόμη και όταν εκείνος ήταν στον επιθανάτιο βρόχο του. Ο κ. Σπίλμπεργκ ξέρει ότι τέτοιες στρεβλώσεις δεν θα γίνουν αντιληπτές από το ανιστόρητο κοινό.

Το υπονοούμενο στο τέλος είναι ότι οι Βόρειοι δεν θα μπορούσαν ποτέ να νικήσουν τους Νότιους, χωρίς τις γενναίες προσπάθειες των μαύρων στρατιωτών!

Στη σύγχρονη κατά Χόλιγουντ εξιστόρηση των γεγονότων, όλη η αμερικανική ιστορία περιστρέφεται γύρω από την "Ιερή Μαύρη Εμπειρία" ("Black Experience"). Ο - κατά Σπίλμπεργκ - "Λίνκολν" το επιβεβαιώνει αυτό, διαστρέφοντας την ιστορική αλήθεια, προκειμένου να παρουσιαστεί ο πιο αδίστακτος, δύστροπος, ισχυρογνώμων Αμερικανός ηγέτης στην ιστορία ως ένα είδος αυτάρεσκου, προ-μεταμοντέρνου αφηγητή που μιλά βραχνά με παιχνιδιάρικο ύφος, μέσα από τις δυσκολίες σαν έναν χλωμό Ομπάμα που απαγγέλει το γραμμένο κείμενό του. Οι λίγοι Νότιοι που εμφανίζονται στην ταινία είναι κακομούτσουνοι, λιγδιάρηδες φανατικοί, που "κωλώνουν" μπροστά στους αγέρωχους βλοσυρούς μαύρους στρατιώτες της Ένωσης, την ώρα που πηγαίνουν στην συνάντηση που οδήγησε στη διάσκεψη για την ειρήνη του Hampton Roads το Φεβρουάριο του 1865.

Δεν υπάρχει πουθενά στην ταινία ο ευγενικός στρατηγός Lee, ο θαρραλέος Stonewall Jackson ή ο ιπποτικός Forrest για να τους δείτε. Αλλά μήπως δεν το περιμέναμε; Μάλιστα, έμεινα έκπληκτος που δεν είδα την αντιπροσωπεία των Νοτίων να συνοδεύεται από ξανθούς, Αφρικάανς, συμβούλους από τη Νότια Αφρική, μαζί με μερικούς κακούς με μονόκλ της Βρετανικής Αυτοκρατορίας... Μια άλλη έκπληξη ήταν ότι τον Στρατηγό Grant δεν τον έπαιζε ο Morgan Freeman ή εκείνος ο ‘φοβερός και τρομερός Negro’, Samuel L. Jackson... (ΚΟ: το λέει ειρωνικά. Και οι δύο ηθοποιοί είναι μαύροι)

Η ταινία έχει μια αίσθηση σιωπηρού δέους, σαν να προσκυνά τη δική του αυτοδικαίωση. Δεν υπάρχει ισορροπία, δεν υπάρχει πολυπλοκότητα, καμία αίσθηση εσωτερικής πάλης ή απελπισία. Δεν υπάρχουν αντικρουόμενα επιχειρήματα. Η απλοϊκή προοπτική του μοιάζει περισσότερο με την ποπ-κορν-ψυχολογία των Avengers ή της Justice League παρά με σοβαρή ιστορική ταινία που επιθυμεί σαφώς να πετύχει.

Ο κ. Day-Lewis ακτινοβολεί έναν πομπώδη, σκεπτικό Λίνκολν, που δεν έχει σχέση με τον λιπόσαρκο, πονηρό δικηγόρο Λίνκολν, τον απατεώνα του Ιλλινόις, που τόσο αξέχαστα σκιαγράφησε στο ‘Flash for Freedom!’ ο George MacDonald Fraser.

Δεν υπάρχει η παραμικρή νύξη, βέβαια, για το ότι ο Λίνκολν ήθελε να απελευθερώσει τους δούλους και στη συνέχεια να τους στείλει έξω από τη χώρα. Δεν υπάρχουν οι δραματικές σκηνές από τις 14 Αυγούστου του 1862, όταν ο Λίνκολν κάλεσε πέντε μαύρους ιεροκήρυκες στο Λευκό Οίκο και τους ζήτησε να πείσουν τους άλλους μαύρους να εγκατασταθούν στην Κεντρική Αμερική. Δεν υπάρχουν οι σοβαρές συνομιλίες μεταξύ Λίνκολν και αιδ. James Mitchell, τον οποίο είχε θέσει επικεφαλής της απέλασης των μαύρων. Αλλά κανείς δεν θέλει έναν κινηματογράφο που ανοίγει τα μάτια, γιατί η αλήθεια θα χαλάσει την εικόνα του Λίνκολν ως πρωτοπόρου της «ισότητας»;

Αναγνωρίζεται στον Σπίλμπεργκ ότι ξέρει να κινηματογραφεί εξαιρετικά, και να δείχνει τις λεπτομέρειες εκείνης της περιόδου. Ωστόσο, το έργο είναι μια απογοήτευση λόγω της της απόδοσης του Daniel Day-Lewis, καθώς και των ιστορικών ανακριβειών και των στερεοτύπων, τα οποία προφανώς έχουν εισαχθεί για να πασάρουν ένα «πολιτικά ορθό» μήνυμα στο ακροατήριο. Και πότε τέλος πάντων θα έχουμε έναν ρεαλιστικό, πολύπλευρο μαύρο χαρακτήρα σε μια ταινία, αντί για τη παρέλαση αναμάρτητων, σοκολατί ημίθεων; Πότε τελικά θα συνταξιοδοτηθεί ο ‘Magic Negro’; Πάντως όχι σύντομα, αν κρίνει κανείς από αυτή την παρωδία.

Μια ενδιαφέρουσα ιστορική ταινία για την ανδρεία των μαύρων στο πεδίο της μάχης μπορεί να γίνει σχετικά με τα στρατεύματα που υπηρέτησαν στις εκστρατείες κατά των Απάτσι του στρατηγού George Crook (φωτο) κατά τη διάρκεια του 1870 και του 1880. Αλλά θα δούμε ποτέ μια μαύρη μπότα να πατάει ένα πρόσωπο Απάτσι;

Είναι σχεδόν εκπληκτικό ότι Hollywood έχει αποδειχθεί άλλη μια ταινία με μια αντι-λευκή ατζέντα, αυτή τη φορά από τον παραγωγό του αποτρόπαιου «Μονάχου» (2005), που επίσης κακοποίησε την ιστορία με την άθλια απεικόνιση της χρήσης από το Ισραήλ μιας ομάδας ερασιτεχνών που πραγματοποίησαν μια σειρά από εν ψυχρώ δολοφονίες. Ο κ. Σπίλμπεργκ έχει, όμως, καταφέρει το αδιανόητο με αυτό. Έχει πραγματικά κατάφερε να κάνει τον "Εμφύλιο Πόλεμο" να φαίνεται ένας ψευτοσυναισθηματικός και μονοδιάστατος πόλεμος. Η Ιερά Μαύρη Εμπειρία είναι η μόνη ιστορία που έχει σημασία, και το μόνο πράγμα που εμπόδισε ποτέ αυτά τους ευγενείς νέγρους από την επίτευξη του εξυψωμένου δυναμικού τους ήταν εκείνα τα αφρώδη λευκά παιδιά με τις αρνίσιες-μπριζόλες.

Καθώς η γυναίκα μου και κι εγώ φεύγαμε από τον κινηματογράφο μέσα στην κρύα νύχτα, ένα ζευγάρι νεαρών μαύρων πέρασαν από δίπλα μας με κομπασμό, με εκείνα τα φαρδιά χαλαρωμένα παντελόνια τους που έπεφταν μέχρι τους γλουτούς τους, ενώ επικοινωνούσαν μεταξύ τους με ακατανόητα εβένινα γρυλίσματα.

Κοιτάξαμε ο ένας τον άλλον με στραβό χαμόγελο και αναστενάξαμε.