Η Δεύτερη Μάχη του Μπουλ Ραν (1862)

The Second Battle of Bull Run (Second Manassas) 28-30Αυγούστου 1662

(Η διαφορά στην ονοματολογία οφείλεται στη συνήθεια που υπήρχε στο Βορρά να αναφέρονται σε μια μάχη βάσει του ποταμού που βρισκόταν κοντά στο πεδίο της μάχης, ενώ στο Νότο βάσει του κοντινότερου οικισμού)

Η Δεύτερη Μάχη του Μπουλ Ραν ή Δεύτερη Μάχη του Μανάσας διεξήχθη από τις 28 έως και τις 30 Αυγούστου 1862, στο πλαίσιο του Αμερικανικού «Εμφυλίου» Πολέμου. Υπήρξε η κορύφωση μιας επιχείρησης που διεξήγαγε η Στρατιά της Βόρειας Βιρτζίνια του στρατηγού Ρόμπερτ Ε. Λι (Robert E. Lee), από την πλευρά των αποσχιαθεισών νότιων Συνομοσπονδιακιών Πολιτειών, εναντίον της Στρατιάς της Βιρτζίνια του υποστράτηγου Τζον Πόουπ (John Pope), από την πλευρά των Βορείων (Ενωση). Αποτέλεσμα της αναμέτρησης ήταν η συντριπτική νίκη των Νοτίων, αλλά ο στρατός των Βορείων διασώθηκε σχεδόν ολόκληρος, σε σχέση με εκείνον του στρατηγού Έργουιν Μακντάουελ κατά την πρώτη μάχη του Μπουλ Ραν (πρώτη μάχη του Μανάσας).

Κατά τα τέλη Ιουνίου και τις αρχές Ιουλίου του 1862, ο στρατός του Ρόμπερτ Ε. Λι ήταν πλέον σε θέση να απαλλάξει την πρωτεύουσα των Νοτίων, Ρίτσμοντ (Βιρτζίνια), από την πίεση των Βορείων και να εκδιώξει από τη χερσόνησο τη Στρατιά του Ποτόμακ του υποστράτηγου Τζορτζ Μπ. Μακλέλαν.Εχοντας χάσει την πρωτοβουλία των κινήσεων, ο Μακλέλαν επιβίβασε τον στρατό του σε πλοία με κατεύθυνση την Ουάσιγκτον. Στο μεταξύ ο Λι κινήθηκε εναντίον της Στρατιάς της Βιρτζίνια του Τζον Πόουπ, που ενέδρευε κατά μήκος του ποταμού Ραπενιάν. Αν ο Πόουπ κατόρθωνε να ενώσει τον στρατό του με τον στρατό του Μακλέλαν, η συνολική δύναμή τους, πάνω από 180.000 άνδρες, θα υπερέβαινε κατά πολύ εκείνη του Λι, ο οποίος διέθετε μόλις 60.000 άνδρες.

Στις 9 Αυγούστου, ο υποστράτηγοςτων Νοτίων Στόουνγουολ Τζάκσον (Thomas J. "Stonewall" Jackson) νίκησε τον ομόλογό του των Βορείων, Ναθάνιελ Π. Μπανκς, στο Σίνιαρ Μάουντεν, εγκαινιάζονιας μια σειρά ελιγμών τακτικής που επρόκειτο να κορυφωθούν στη σύγκρουση του Μπουλ Ραν. Μετά τη σύγκρουση, ο Λι έστειλε 30.000 άνδρες υπό τη διοίκηση του υποστράτηγου Τζέιμς Λόνγκστριτ (James Longstreet) προς ενίσχυση του Τζάκσον, φτάνοντας παράλληλα και ο ίδιος για να αναλάβει τη διοίκηση των συνδυασμένων δυνάμεων. 

Maj. Gen.John Pope

Η επιδρομή του ιππικού στο στρατηγείο του Πόουπ, στο Κάτλετ Στέισιον, τη νύχτα της 22ας προς την 23^η Αυγούστου, στοίχισε στον Πόουπ, πέρα από προμήθειες, 350.000 δολάρια σε μετρητά και -το σημαντικότερο- το σημειωματάριο και την αλληλογραφία του.

Οι φόβοι του Λι επιβεβαιώθηκαν μόλις ανέγνωσε το σημειωματάριο του Πόουπ: τμήματα της Στρατιάς του Μακλέλαν προσπαθούσαν να ενωθούν με τον στρατό του Πόουπ. Ο στρατηγός των Νοτίων κατέστρωσε αμέσως σχέδιο κατατρόπωσης της Στρατιάς της Βιρτζίνια, πριν από την επικείμενη ενίσχυσή της. Στις 25 Αυγούστου έστειλε τον Στόουνγουολ Τζάκσον με 24.0 00 άνδρες να περικυκλώσει τη δεξιά πτέρυγα του Πόουπ με μεγάλο ελιγμό. Ενώ ο διοικητής των Βορείων αγνοούσε την κατάσταση και παρέμενε στον ποταμό Ραπαχάνοκ, οι στρατιώτες του Τζάκσον εισχώρησαν από το πέρασμα του Θόροουφερ και λεηλάτησαν μεγάλη αποθήκη ανεφοδιασμού στο Μανάσας Τζάνκσιον. Τα τρόφιμα και τα ενδύματα που απέσπασαν οι Νότιοι έγιναν δεχτά με ευχαρίστηση ύστερα από πορεία 36 ωρών - στη συνέχεια έκαψαν όλα όσα δεν μπορούσαν να πάρουν μαζί τους.

Στις 27 Αυγούστου ο Πόουπ συνειδητοποίησε ότι δεν ήταν δυνατόν να υπερασπιστεί τη θέση του και κινήθηκε προς αναχαίτιση του Τζάκσον από τα νοτιοδυτικά, ενώ ο υποστράτηγος και διοικητής των Βορείων Χένρι Β. Χάλεκ κατεύθυνε τις δυνάμεις του προς την Αλεξάνδρεια, ώστε να κινηθεί εναντίον του Μανάσας Τζάνκσιον και του Γκέινσβιλ από τα ανατολικά.

Στο μεταξύ, στο Μπρίστοου Στέισιον, η οπισθοφυλακή του Τζάκσον, με διοικητή τον υποστράτηγο Ρίτσαρντ Σ. Γιούελ, ανέκοπτε την προέλαση των δυνάμεων του Πόουπ, τις οποίες διοικούσε ο υποστράτηγος Τζόζεφ Χούκερ. Με τη Στρατιά του Πόουπ να πλησιάζει από τα δυτικά, ο Τζάκσον αποφάσισε να μεταφέρει τη νύκτα το αρχηγείο του σε κλινάμαξα τρένου που κινούνταν παράλληλα με τον δρόμο Γουόρεντον Τέρνππαϊκ, στην ανατολική πλευρά, πριν στραφεί προς τα βόρεια.

 

Η σύγκρουση ξέσπασε όταν μια φάλαγγα των Βορείων, την οποία κρατούσε υπό έλεγχο ο Τζάκσον κοντά στο αγρόκτημα Μπράουνερ, κινήθηκε κατά μήκος του Γουόρεντον Τέρνπαϊκ. Προσπαθώντας να προλάβει τον Πόουπ για να μην οργανώσει ισχυρή άμυνα γύρω από το Σέντερβιλ, ο Τζάκσον, διακινδύνευε να βρεθεί ενώπιον ενός αριθμητικά υπέρτερου εχθρού πριν μπορέσει να ενωθεί μαζί του ο Τζέιμς Λόνγκστριτ. Ο Τζάκσον διέταξε επίθεση στην ευάλωτη αριστερή πλευρά της φάλαγγας, όπου, κατά τον ίδιο, «η σύγκρουση ήταν άγρια και αιματηρή». Η μάχη συνεχίστηκε περίπου έως τις 21:00 (κάποιοι αναφέρουν έως τα μεσάνυχτα), έως τη στιγμή που οι δυνάμεις των Βορείων αποσύρθηκαν από το πεδίο της μάχης. Οι απώλειες ήταν βαριές και για τις δύο πλευρές.

Ο Πόουπ πίστευε πως είχε «δεμένο» τον Τζάκσον, τον οποίο θα μπορούσε να συλλάβει πριν προλάβει να τον ενισχύσει ο Λόνγκστριτ. Το μήνυμα που έστειλε ο Πόουπ το βράδυ της 28^ης Αυγούστου στον υποστράτηγο Φίλιπ Κέρνι εν μέρει επιβεβαιώνει κάτι τέτοιο: «Ο Στρατηγός Μακντάουελ παρεμπόδισε τον εχθρό που οπισθοχωρούσε και τώρα τον αντιμετωπίζει ... Εάν απόψε δεν καταφέρει να διαφύγει μέσω των μονοπατιών που οδηγούν στα ανατολικά, (ο Τζάκσον) θα αιχμαλωτιστεί».

Ο Τζάκσον είχε ξεκινήσει τη μάχη στις 28 Αυγούστου επιδιώκοντας να ταπεινώσει τον Πόουπ πριν ακόμη φτάσει ο Λόνγκστριτ με την υπόλοιπη Στρατιά της Βόρειας Βιρτζίνια. Στις 29 Αυγούστου θα είχε την ευκαιρία να διαπιστώσει εάν οι άνδρες του ήταν ή όχι σε θέση να κρατήσουν για αρκετό καιρό τις θέσεις τους χωρίς ενισχύσεις, ενώπιον ενός εχθρού αριθμητικά ανώτερου.

Maj. Gen. James Longstreet

Στις 10 το πρωί, ο στρατός του Βορρά ξεκίνησε σειρά μεμονωμένων επιθέσεων εναντίον της θέσης του Τζάκσσν. Η σφοδρή μάχη, που επέφερε απώλειες και στις δύο πλευρές, συνεχίστηκε έως αργά το απόγευμα. Οι δυνάμεις του Λόνγκστριτ έφτασαν στο πεδίο της μάχης γύρω στις 11:00 και παρατάχθηκαν στο δεξιό πλευρό του Τζάκσον. Ο Πόουπ φαίνεται πως δεν ενημερώθηκε για την άφιξη αυτή πριν από το απόγευμα, όταν μέρος των ανδρών του Λόνγκστριτ απώθησε έφοδο των Βορείων. Εν αναμονή της άφιξης του Λόνγκστριτ, το μέτωπο της Συνομοσπονδίας είχε επιμηκυνθεί προς τα νότια σε έκταση μεγαλύτερη του ενός μιλίου. Η αριστερή πλευρά του ΙΙόουπ ήταν ευάλωτη, γεγονός που αποτελούσε πρόκληση για τις ξεκούραστες δυνάμεις του Λόνγκστριτ.

Το ξημέρωμα, ο στρατός του Τζάκσον εγκατέλειψε τις προωθημένες θέσεις που είχε καταλάβει ενώ απωθούσε τις επιθέσεις των Βορείων. Ο ΙΙόουπ θεώρησε το γεγονός αυτό ένδειξη οπισθοχώρησης και, μολονότι τώρα γνώριζε ότι ο Λόνγκστριτ είχε ενωθεί με τον Τζάκσσν, αποφάσισε να προχωρήσει. Η διαταγή του έλεγε: «... Οι δυνάμεις θα αρχίσουν αμέσως να καταδιώκουν τον εχθρό και θα ασκήσουν επ’ αυτού μεγάλη πίεση ολόκληρη την ημέρα. ..».

Ύστερα από πολύωρους ακροβολισμούς, ο Πόουπ κινήθηκε εναντίον της θέσης που είχε καταλάβει ο Τζάκσσν γύρω στις 15:00. Ο Τζάκσον περιέγραψε την επίθεση ως εξής: «Σε λίγα λεπτά ολόκληρο το μέτωπό μας ενεπλάκη σε σφοδρή και αιματηρή μάχη. Μόλις απωθούσαμε μία γραμμή του εχθρού, άλλη έπαιρνε τη θέση της και μας ασκούσε πίεση με την αριθμητική υπεροχή της και την παραφορά της, με σκοπό να μας απομακρύνει από τη θέση μας».

Ενώ οι δυνάμεις του Βορρά ήταν απασχολημένες με τον Τζάκσσν, ο Λι διέταξε τον Λόνγκστριτ να προωθηθεί. Οι δυνάμεις του Λόνγκστριτ, με 28.000 στρατιώτες και τις ταξιαρχίες του Τζον Μπ. Χουντ επικεφαλής, ρίχτηκαν στη μάχη πλήττοντας την αριστερή πλευρά των Βορείων, ενώ ο Τζάκσον κρατούσε σθεναρά τη θέση του. Την ίδια κιόλας στιγμή κατά την οποία οι άνδρες του Λόνγκστριτ κινήθηκαν προς τα εμπρός, η Στρατιά της Βιρτζίνια οπισθοχώρησε και άρχισε να παραπαίει στο πεδίο της μάχης.

Να πώς περιέγραψε ο Τζάκσον την έκβαση της μάχης: «Μόλις ο Λόνγκστριτ άρχισε να πιέζει στα δεξιά, η προώθηση των Βορείων διακόπηκε και αμέσως δόθηκε εντολή γενικής προέλασης ολόκληρης της δικής μου πρώτης γραμμής. Κάθε ταξιαρχία πίεζε προς τα εμπρός με μανία, και σε ολόκληρο το μήκος του μετώπου διεξάγονταν φονικές συγκρούσεις εκ του σύνεγγυς, που δεν μαρτυρούνται συχνά μέσα στη γενικότερη αναταραχή της μάχης. Οι Βόρειοι υποχώρησαν και τράπηκαν σε άτακτη φυγή, εγκαταλείποντας τους νεκρούς και τους τραυματίες τους στο πεδίο της μάχη».

Maj. Gen. Stonewall Jackson

Τμήματα του στρατού του Πόουπ σταμάτησαν στο Χένρι Χάουζ Χιλ -σημείο όπου είχε στρατοπεδεύσει η ταξιαρχία του Στόουνγουολ Τζάκσον κατά την πρώτη μάχη του Μπουλ Ραν- και προέβαλαν λυσσαλέα αντίσταση μέχρι που το σκοτάδι έδωσε τέλος στη μάχη. Οι δυνάμεις των Βορείων εγκατέλειψαν το πεδίο της μάχης με μεγαλύτερη τάξη από ό,τι μετά την πρώτη μάχη του Μπουλ Ραν.

Ο Πόουπ, ο οποίος δεν κατάφερε να αποφύγει τις μομφές για την ολέθρια ήττα, απομακρύνθηκε από τη διοίκηση. Από την άλλη πλευρά, οι ελπίδες των Νότιων Πολιτειών αναζωπυρώθηκαν όσο ποτέ. Μέσα σε μία εβδομάδα η εμπροσθοφυλακή της Στρατιάς της Βόρειας Βιρτζίνια, αφού πέρασε τον ποταμό Ποτόμακ κατά την Εκστρατεία του Μέριλαντ, αντιμετώπισε σε μια μοιραία σύγκρουση τη Στρατιά του Ποτόμακ στο Αντίταμ.

ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ / Από το "Οι 100 Μεγάλες Μάχες της Ιστορίας" τεύχος 6